Zelf een vijver aanleggen

TIP: wil je een serie vijvers aanleggen, begin dan met de laagst gelegen en ga telkens een stap hoger

Neem een vel papier en teken het bewuste stuk van uw tuin op schaal, de onverplaatsbare elementen zoals bomen, hagen, gebouwen incluis.
Teken vervolgens op een ander papier allerlei vijvervormen en knip ze uit. Verschuif ze op het plan. Meet alles na en probeer je een idee te vormen van de inhoud, de plaats die sommige planten zullen innemen, het wateroppervlak dat moet vrij blijven enz.

Lijkt je ontwerp ergens op, ga dan in je tuin de vorm uitzetten met bijvoorbeeld bamboestokjes, met een tuinslang of een koord. Bekijk je droomvijver nu van alle kanten, van dichtbij en van ver en zeker vanuit je huis. Vergeet het spiegelende effect van de toekomstige waterplas niet. Een beetje verbeelding erbij dus.
Wil je een nog beter idee krijgen van wat er uiteindelijk gaat overblijven aan vrij wateroppervlak markeer dan de beplante zones met dunnere koorden. Haal er familie en vrienden bij en vraag wat zij denken van je toekomstige vijver.

Denk zeker op voorhand aan de randafwerking want die is zeer belangrijk en bepaalt ook de uitgraving. Bij een afboording met dekstenen of klinkers moet je immers deze rand, plus de fundering ervan, mee uitgraven.

Bekijk welke problemen er nog kunnen rijzen. Ligt het terrein horizontaal? Neen? Dan zal er nog veel grond moeten verlegd worden. Wie kan er helpen? Zou je geen graafmachine huren? Is het terrein toegankelijk voor machines? Een vijver moet voldoende diep zijn. De diepere zones zijn noodzakelijk om het vijverleven (vissen, kikkers, maar ook een aantal planten) door de winter te helpen. Een diepe zone met een voldoende inhoud onbevroren water is nodig om tijdens aanhoudende vorst een leefruimte te blijven behouden voor de waterorganismen. Diepte is ook van belang in de zomer. Ondiepe vijvers warmen overdag te snel op en koelen ‘s nachts te vlug af wat ongunstig is voor het evenwicht. Diepe vijvers geven ook mooiere reflecties (spiegelingen), zeker wanneer de waterdichting donker (zwart) is.

Hoe diep moet een vijver nu zijn. Laat ons zeggen dat in ons land een diepte van tussen 80 en 100 cm meestal zal volstaan, tenminste voor een vijver bedoeld voor waterplanten, amfibieën en gewone visjes. Ook grote waterlelies hoeven echt niet dieper te staan.

Zwemvijvers en koivijvers worden wel dieper gemaakt, namelijk 150 cm. Voor planten kunnen er minder diepe zones voorzien worden. Bijvoorbeeld een zone van 50 à 70 cm diep voor waterlelies en zuurstofplanten. Voor oeverplanten kan je een zone maken van 20 à 40 cm diep, of je plaatst ze op het filterende moerasbed wanneer dit voorzien wordt. Het is ook mogelijk meerdere vijvers met elkaar te verbinden. Bijvoorbeeld een lege spiegelvijver verbonden met een plantenvijver en/of een moerasbed. Hoe vlot het uitgraven zal verlopen zal afhangen van de ondergrond, het gebruikte materiaal en ... van je werklust.

Het is uiteraard de bedoeling dat de vijverrand straks volkomen waterpas komt te liggen. Een vijver met randen die niet horizontaal liggen is geen zicht. Water geeft geen pardon en tekent zich af tegen elke fout. Schenk daarom extra aandacht aan het zo horizontaal mogelijk maken van de randen. Een waterpas, een met water gevulde tuinslang of een laser kunnen handige hulpmiddelen zijn. De aarde langs de rand perfect horizontaal leggen en houden is bijna onmogelijk. Het is aangewezen een drager te voorzien waarover de folie geplooid word.

Als drager van de folie langs de randen gebruik je Ecolat. Deze latten zijn vervaardigd uit gerecycleerde restplastic. Voor rechte vijvers gebruikt men rechte Ecoplanc. Voor glooiende vijvervormen gebruik je Ecolat op rol (lengte tot 25 meter). Om de Ecolat stevig te verankeren gebruik je Ecopic paaltjes. Liefst de paaltjes met H-profiel want die zorgen voor grote stabiliteit. Ze zijn voorzien van een punt en worden om de 50 cm in de grond geheid. Doe dat met een rubber hamer om de paaltjes niet te beschadigen. Op deze paaltjes worden de horizontaal komende dragende latten bevestigd met schroeven uit roestvrij staal (2 per paaltje).

Zorg ervoor dat de latten 5  cm boven de Ecopic paaltjes uitsteken zodat deze laatste achteraf niet zichtbaar zijn. Na het plaatsen van ondervlies (altijd aangeraden, ook bij de sterkste folies) komt de folie over de lat te liggen.

Zorg ervoor dat de wanden van de vijver stabiel zijn. Bij zandgrond betekent dit een helling van 45°; bij leemgrond een helling van 40° ten opzichte van de loodlijn. Om schuine wanden stabiel te maken en te houden is het gebruikelijk een 15 cm dikke laag stabiliseerzand te gebruiken van 150 à 200 kg cement/kuub zand. Dan kan je ook bij zandgrond een helling van 40° ten opzicht van de loodlijn aanhouden. Het stabiliseerzand wordt tot tegen de Ecolat aangebracht.

Wanneer verticale wanden gewenst zijn dan ga je wat betreft diepe vijvers (zwemvijvers, koivijvers) aan de slag met beton, betonblokken of stepoc blokken. Minder diepe vijvers met verticale wanden worden soms aangelegd met behulp van betonnen L-elementen, met betonplex of met betonplaten (voor tuinafscheidingen), die allen voor de stevigheid best langs de buitenkant worden gestabiliseerd met stabiliseerzand of met droge beton.

Onder de folie leg je een beschermvlies dat perforatie door stenen of boomwortels langs onder tegengaat. Het beschermvlies moet voor 100% bestaan uit synthetisch materiaal, om rotten te vermijden. Kies best voor een sterk type. Ook wanneer je folie legt in een met stabiliseerzand uitgevoerde of met stenen gebouwde vijver is het gebruik van beschermvlies een must. Door schuren tegen de cement (onder invloed van uitzetten en krimpen bij warmte/koude) kan de folie immers beschadigd worden

De meest aanbevolen waterdichting is EPDM membraan. Dit zowel uit milieuoverwegingen als wat betreft levensduur. Het is een zwarte, zeer soepele folie die ook bij lage temperaturen soepel blijft. Dat betekent ook dat hij bij koud weer kan gelegd worden. Je kan een vel folie kopen (wordt verkocht afgesneden van rol) of je kan een 3-D prefab folie bestellen. Leg de folie in de vijverput en vouw hem open.

Vul de vijver met water. Dit zal wat duren wanneer het om een grote partij gaat. Om het proces sneller te laten verlopen kan men met 2 of 3 slangen tegelijk werken. Noteer, wanneer je uitsluitend kraantjeswater gebruikt, de begin en eindstand van uw watermeter. Dan ken je de exacte inhoud van je plas, wat zeker van pas zal komen. Begin daarna met de randafwerking. De randen kunnen op allerlei manieren afgewerkt worden.